Freske sa crkve u Dvorinama uskoro u Narodnom muzeju u Arandjelovcu
- Na tom srednjevekovnom lokalitetu nismo očekivali da nadjemo vladarsku zadužbinu.Reč je o crkvi koja je bila monumentalna,vizantijskog tipa, gradjevina kao Gračanica,Ahrandjeli kod Prizrena.Po arhitekturi ona je najsličnija Ahrandjelima kod Prizrena ,koja je i grobna crkva cara Dušana.Njene dimenzije su 27 metara dužine i oko 15 metara širine,kaže za portal „Ar PRESS“ Vlada Milivojević,kustos Muzeja u Arandjelovcu.
Istraživanje lokaliteta Dvorine,na Venčacu počelo je pre nekoliko godina.Iako se prvobitno mislilo da objekti pripadaju poslednjem srpskom despotu Pavlu Bakiću pronadjena crkva i freske u njoj ukazuju da su mnogo starije .Posle konzervacije,koja je u toku freske će se naći na zidu Narodnog muzeja u Arandjelovcu.
Ovo su fragmenti fresaka skinuti sa zidova srednjovekovne crkve na lokalitetu Dvorine.Znamo da slikarstvo potiče iz sredine 14 veka .Ovde je reč o donjim zonama to su fragmenti slikanog sokla dok gornje zone nemamo sačuvane jer su i zidovi nesačuvani.Pronalaženi su fragmenti prilikom arheoloških iskopavanja.To su zanimljivi fragmenti sa licima svetitelja,ornamentima,slovima,kaže za portal „Ar PRESS“ Vlada Milivojević,kustos Narodnog muzeja u Arandjelovcu.
-To je iz sredine 14 veka.Naši najbolji stručnjaci za zidno slikarstvo srednjeg veka datuje ovaj živopis u treću četvrtinu 14 veka,od 1350.do osme decenije.Mi smatramo da ovo slikarstvo pripada samom početku šeste decenije 14 veka jer to je i datovanje ove crkve u Dušanovo vreme.Glavni majstor -slikar je bio izuzetan,ne jedan , jer to pre svega govore fragmenti koji su pronalaženi u šutu sa licima svetitelja ali i ovi parapeti i slikani sokl su veoma lepi i krasiće zidove našeg muzeja.
Želja je i obaveza da se pronadjene freske i ornamenti sačuvaju.
-Naša je želja da se sačuva to slikarstvo ali su nezgodni uslovi na samom lokalitetu pa su stručnjaci Republičkog zavoda i saradnici skinuli freske i one će biti na ovim nosačima i tablama i postavljene na zidovima u muzeju a ako se steknu uslovi da se lokalitet uredi i konzervira lokalitet i natkrije crkva svi ovi fragmenti mogu biti vraćeni,ističe Milivojević.
Dugo se smatralo da nema vrednih objekata iz srednjeg veka u okolini Arandjelovca osim crkve u Bosuti koja se pripisuje Grguru slepom do otkrića Dvorina, u podnožju Venčaca ,u selu Banja.Taj lokalitet se vezivao za Pavla Bakića,poslednjeg srpskog despota.
-Ispostavilo se da je nešto stariji i da je sredinom 14 veka neko od vladara ,po svoj prilici car Dušan podigao ovu crkvu.Priča o Pavlu Bakiću i dalje stoji i koji je u 16 veku dosao na mesto gde je bila ova svetinja sa konakom i gde bi trebali da nastavimo sa istraživanjem.Taj konak bi mogla da bude i kuća Pavla Bakića.Na tom srednjevekovnom lokalitetu nismo očekivali da nadjemo vladarsku zadužbinu.Reč je o crkvi koja je bila monumentalna,vizantijskog tipa gradjevina,kao Gračanica,Ahrandjeli kod Prizrena.Po arhitekturi ona je najsličnija Ahrandjelima kod Prizrena ,koja je i grobna crkva cara Dušana.Njene dimenzije su 27 metara dužine i oko 15 metara širine.Imala je ogromnu pripratu,veoma neobično je gradjena.Imala je polu kao sve te gradjevine.Upisan krst razvijenog tipa.To je nešto što do sada nismo imali na području Šumadije.Najsevernije gradjevine tog tipa su bile na Kosovu i Metohiji,imamo ih i u Makedoniji.One manje vezuju se za vlastelu a ove veće za vladare.Dileme nema da je reč o vladarskoj zadužbini iako direktnih potvrda za to nemamo.Zbog toga je i slikar sa svojim pomoćnicima doveden bio izuzetan jer se kvalitet tog slikarstva bio izuzetan jer vidimo iz likova bio izuzetan,naglašava Milivojević.
Da bi se tačno znalo kome pripada moraju biti obavljena dodatna istraživanja i još neki arheološki nalazi da se radi o caru Dušanu.
-Nama je preostalo da istražimo nekropolu oko crkve koje je severozapadno od crkve.Da li ima još gradjevina tu i da li se radi o manstirskom kompleksu videćemo nakon snimanja lider tehnologijom koji smo izvršili iz aviona laserom.Videće se da li je to završen kompleks ili nije. To bi bila potvrda da li je reč o caru Dušanu jer takve su bile prilike da gradjevinu nije imao ko da završi,već vlastela koja drži ovaj prostor.Da li je upravo car Dušan morao bi da bude neki arheološki nalaz koji treba to da potvrdi,zaključuje Vlada Milivojević.
Srestva za konzervaciju fresaka sa Dvorina sufinansiralo je Ministarstvo kulture i informisanja a prostor za rad konzervatora dala je Akademija strukovnih studija u Arandjelovcu.
-Ovde smo dva ipo meseca. Ovo je i primer dobre prakse.Istraživanje Dvorina započeto je pre četiri godine i ovo su završni radovi na konzervaciji i predstavljanju,kaže Darko Pavlović,direktor Narodnog muzeja u Arandjelovcu.- Prof. dr Nenad Šekularac sa Arhitektonskog fakulteta u Beogradu i njegovi studenti master studija rade na idejnim rešenjima za izgradnju krovne konstrukcije nad ostacima crkve čime će ceo objekat da bude zaštićen I izložen za publiku.
.
Miodrag Petrović
Ovaj tekst sufinansiran je kao Projekat za ostvarivanje javnog interesa u oblasti javnog informisanja Opštine Arandjelovac za 2021.godinu.
Stavovi izneti u podržanom medijskom projektu nužno ne izražavaju stavove organa koji je dodelio sredstva.
Preuzimanje teksta ili njegovog dela bez saglasnosti autora nije dozvoljeno…